İbrahim Altınsay: 'Futboldaki Ağalar Oligarşisi Sarsılıyor Ama Yıkılmış Değil'

Türk futbol tarihinin en geniş kapsamlı şike operasyonu ulusal ve uluslararası kamuoyunda yankı yaratırken, olan bitenleri daha iyi anlayabilmek için bazı sorulara yanıt bulmak gerekiyor.

- Yaşanmakta olan şike operasyonu ne anlama geliyor?

- Operasyon neden şimdi yapılıyor?

- Türk futbolu bugünkü duruma nasıl geldi?

- Türkiye'de yaşananlar dünya futbolu çerçevesinde nasıl değerlendirilmeli?

---

Bu sorulara yanıt ararken, ilkin, Beşiktaş kulübünde yöneticilik ve spor yazarlığı yapmış olan İbrahim Altınsay'ın görüşlerine yer veriyoruz:

BBC Türkçe: Günlük gelişmelerden, gözaltılardan bağımsız olarak, Türkiye'deki "Şike Operasyonu" ne anlama geliyor?

İbrahim Altınsoy: İlk gözaltılar başladığında kimse neden böyle bir soruşturma başladı diye şaşırmadı. Ama böyle etkin ve derin bir soruşturmanın başlaması beni şaşırttı. Çünkü uzun zamandır futbol hem bu alana havadan giren paranın paylaşılması hem de futbolda üretilen nüfuz gücünün paylaşılması açısında dokunulmaz ve sorgulanamaz bir alan haline gelmişti. Ve burada ciddi güç odakları oluşmuştu. Şimdi anlaşıldığı kadarıyla bu güç odaklarına dokunuluyor.

BBC Türkçe: Soruşturmanın zamanlaması konusu merak uyandırıyor. Soruşturmanın, mesela beş yıl önce değil de, bugün olmasının sebebi konusunda bir tahmininiz var mı?

İbrahim Altınsoy:Bu konuda tahmin yapabilecek durumda değilim ama son çıkan Sporda Şiddet Olaylarını Önleme Yasası'na bir şike ve teşvik primi maddesi eklendi. Daha önce de böyle bir madde vardı ama kovuşturmaya uğruyordu ve Federasyon tarafından sudan cezalarla geçiştiriliyordu ya da zaman aşımı, işe engel oluyordu.

Yeni maddenin eklenmesi savcıları hareket etmek durumunda bıraktı. Sonuçta ortada açıkca tanımlanmış bir suç var. İkincisi de, sanırım siyasi irade, toplumun birçok alanında temizlik harekati yapılırken futboldaki böyle bir dokunulmazlık alanından rahatsız oldu.

Dokunulmazlık alanı

BBC Türkçe: Bu bahsettiğiniz dokunulmazlık alanı nasıl ortaya çıktı? Futbol alanı nasıl dokunulmaz oldu?

İbrahim Altınsoy: Bunun iki sebebi var. Bunlardan ilki bir süre önce futbolun hukukunun, genel hukuktan ayrılıp özel hukuk haline getirilmiş olması. Çünkü genel hukuk yavaş işliyordu, ama futbolda her hafta maçlar var. O yüzden FIFA'nın da teşvikiyle, futbolu sadece federasyonun disiplin kurulu ve itirazları değerlendiren Tahkim Kurulu yönetiyordu.

Bu özel hukuk gelişmiş bir demokrasi kültürü ve gelişmiş bir sivillik gerektirir. Eğer bunlar olmazsa, feodal ağalığa dönüşür. Nitekim birkaç yıl önce yapılan düzenlemeyle, Federasyon, futbolla ilgili herkesin seçtiği değil, büyük klüplerin delegelerinin seçtiği bir organ haline getirildi. Dolayısıyla büyük klüplerin sonsuz yetkili ve sonsuz sorumsuz olduğu bir sistem ortaya çıktı. Neticede, bu özel hukuk herşeyin yapıldığı ama hiçbir şeyin hesabının sorulmadığı bir hukuka dönüştü.

'Derin Devlet gibi'

İkincisi zaten Türkiye gibi sivil denetimin gelişmediği, bağımsız denetim organlarının işlemediği, herkesin dürüst kabul edildiği ama bu dürsütlük kalkanı altında herşeyi yaptığı bir ülkede, yani hukuk ve demokrasinin gelişmediği bir ülkede, bu özel hukukun getirdiği ayrıcalıklar, mafyöz ilişkiler içerisinde sonuna kadar kullanıldı.

Türkiye'de derin devlet nasıl oluştu ya da gözaltında insanlar nasıl kayboldu; bu kadar siyasi cinayet nasıl işlendi diye sorduğunuzda, orada da benzer bir özel hukuk durumu var.

Güvenlik konsepti içerisinde getirilen 'Terörle Mücadele' diye bir hukuk var orada da. Kumar mafyasından uyuşturucuya, Susurluk'taki kamyonun çarpmasıyla ortaya dökülen bütün kirli ilişkiler gerişti, oluştu.

Bunları da biliyordu herkes, ama üzerinde konuşulamıyordu ve bunlara dokunulamıyordu.

Özetle bu özel hukuk ve Türkiye'deki az gelişmiş demokrasi kültüründen oluşmuş, Aykut Kocaman'ın tabiriyle, bu "bataklık", bana sorarsanız "ağalar oligarşisi", şu anda sarsılıyor ama çökmüş değil tabi.

Türkiye dünyanın neresinde?

BBC Türkçe: Türkiye'deki futbol alan yapısı ve durumu itibariyle dünyadaki futbol tablosunun neresine denk düşüyor? FIFA'nın yolsuzluklar konusundaki tavrı sertleşse de İtalya'daki gibi benzer şike olayları da aklımıza geliyor.

İbrahim Altınsoy:Belçika'da yaşandı ya da İngiltere, ki bu alanda en gelişmiş ülke kabul ediyoruz, orada da zaman zaman benzer olaylar gündeme gelebiliyor. Önemli olan bunlara toplumun, kamuoyunun ve kurumların göstereceği refleks.

Yani kötü bir koku geldiği zaman hemen burnumuzu buruşturup kaçıyor muyuz oradan, yoksa burnumuz bu kötü kokulara duyarsız hale mi geldi? Yoksa o kokunun kaynağına gidip kaynağı bütün sistem olarak ortadan kaldırmaya mı çalışıyoruz? Ancak faşist sistemler kendilerini tertemiz, pirüpak, sorunsuz ilan edebilir.

Her toplumda, futbol gibi artık milyarlarca doların girdiği, bahis gibi milyarlarca doların döndüğü bir sektörden bahsediyoruz. Artık atılan bir gol puanların azalıp artması anlamına gelmiyor, milyarlarca doların bir cepten diğerine girmesine anlamına geliyor.

Böyle bir alanın çok iyi denetlenebilir ve çok şeffaf bir yapısı olmalıdır. Yani hiçbir ülke, bizde böyle birşey olmuyor diyemez; ama önemli olan, sistemin bu durumlarda nasıl tepki gösterdiğidir.

'Fenerbahçe küme düşe ne olur?'

BBC Türkçe: Bu durumda, Federasyonun yaşananlar konusunda ne karar alacağı önem kazanıyor, öyle değil mi?

İbrahim Altınsoy: Bence çok önemli değil. Fenerbahçe küme düşse ne olur? Ertesi sene Birinci Lige geri gelir. Fenerbahçe çok önemli ve büyük bir camia. Önemli olan futbol sistemimizin temizlenip yerine âdil, şeffaf ve güvenilir bir düzenin gelmesi. Çünkü artık anlaşılıyor ki, bu sistemin iler tutar tarafı yok.

Zaten hukuki soruşturmalar, suçları takip eder. Yeni bir düzenleme getirmez, suçlu varsa cezalandırır. Ama eğer bu sistem sürekli suç üretecekse buradan varacağımız nokta düzenleyici futbol yasasının yeniden ele alınması ve UEFA kriterlerine uygun, hakkaniyetli, şeffaf ve güvenilir bir futbol düzeninin kurulmasıdır.

Buraya varmazsak bugünküler geçer, yarın başka konularla uğraşmak zorunda kalırız. Ama tabii, bu oyuna ve futbola olan güven sarsıldığı için, o güveni yeniden elde etmek, her seferinde daha fazla zorlaşır.